Tijdens een crisis worden leidinggevenden vaak aangewezen als crisismanager. En hoewel sommige leidinggevenden uitstekende crisismanagers zijn, is dat lang niet altijd het geval. Leiderschap in crisistijd vraagt namelijk om andere vaardigheden dan normaal. In deze blog delen we de 10 belangrijkste vaardigheden van een crisismanager en leggen we uit hoe deze verschillen van een leidinggevende. Zodat de juiste persoon op de juiste plek terecht komt.
Leiderschap in crisistijd
Crisis. Een woord dat het afgelopen jaar passend omschrijft. Hoewel voor sommige bedrijven de coronacrisis kansen opleverde, was dat voor veel bedrijven anders. Voor hen stond 2020 in het teken van massaal thuiswerken, klanten die afzeggen, medewerkers moeten ontslaan, projecten die niet doorgaan, leveranciers die niet leveren, planningen die uitlopen en soms zelfs (tijdelijk) de deuren sluiten. En dat zijn slechts een paar voorbeelden.
Hoe pijnlijk ook, de crisis is nog niet voorbij. Toekomstplannen staan on hold en bedrijven proberen te overleven. Leidinggevenden staan voor meerdere uitdagingen. Zo is verbinding houden met je team helemaal niet meer vanzelfsprekend als iedereen thuiswerkt. Er worden continu veranderingen op ze afgevuurd. En dan moet je ook nog eens de dagelijkse gang van zaken onder controle zien te houden.
Marcel Toet, teamleider Innovatie, Duurzaamheid & IT bij BAM Bouw en Techniek Schiphol, herkent dit: “Er wijzigt op dit moment veel in korte tijd. En je besteedt meer aandacht aan de transitie naar een coronaproof werkomgeving. We waren bijvoorbeeld al bezig met het digitaliseren van de organisatie, en dat is nu in een stroomversnelling terecht gekomen. Dus we hebben veel sneller nieuwe processen en systemen moeten implementeren. Ook hebben we andere manieren van communiceren en samenwerken moeten vinden. Je ziet elkaar niet meer op kantoor of bij de koffieautomaat. Daardoor moet je er zelf voor zorgen dat je persoonlijk contact blijft houden met mensen. Niet alleen werkgerelateerd, maar dat je ook even belt om te vragen hoe het met hen gaat.”
Naast deze uitdagingen van leiderschap in crisistijd, worden leidinggevenden meestal ook nog eens aangewezen als crisismanager. Denk bijvoorbeeld aan Mark Rutte, die als minister-president ineens verantwoordelijk is voor de coronacrisis in Nederland. En hoewel sommige leidinggevenden uitstekende crisismanagers zijn, geldt dat niet voor iedereen. Beide rollen doen namelijk een beroep op andere vaardigheden.
Vaardigheden van een crisismanager
Crisismanagers moeten onder hoge tijdsdruk impactvolle beslissingen nemen. Welke vaardigheden hebben zij daarvoor nodig? En hoe verschillen deze van de vaardigheden van een leidinggevende? We zetten de 10 belangrijkste vaardigheden op een rij.
Aanpassingsvermogen
Geen enkele crisis is hetzelfde. Je weet van tevoren niet wat er gaat gebeuren. Daarom is het nodig om je snel aan te passen aan de situatie. Realistisch zijn, accepteren dat iets zo is en daarmee omgaan. En niet star blijven vasthouden aan de ideale situatie of het verleden.
Assertiviteit
Als crisismanager is het van belang om assertief te reageren. De twee uitersten van niet-assertief gedrag zijn passiviteit en agressiviteit. Beiden passen absoluut niet bij crisismanagement. Je gaat geen crisis verslaan door passief af te wachten, geen initiatief te nemen, helemaal mee te gaan met wat anderen zeggen of niet op te komen voor wat jij denkt dat juist is. En ook zeker niet met agressief gedrag. Zoals je mening erdoorheen drukken, niet luisteren naar anderen en situaties niet kunnen de-escaleren. Je hebt juist scherpte en stevigheid nodig om doelgericht te blijven en grenzen te bewaken.
Analytisch vermogen
In situaties van stress en tijdsdruk zijn veel mensen geneigd om op de korte termijn te gaan denken en handelen. Een crisismanager maakt het verschil door juist wel naar de lange termijn te blijven kijken en beslissingen ook daarop te baseren. Een sterk ontwikkeld analytisch vermogen helpt je met het analyseren van de crisis en de gevolgen ervan, om zo tot de beste oplossing te komen.
Besluitvaardigheid
Veel mensen zijn geneigd intuïtieve besluiten te nemen. Crisismanagers doen dat niet. Zij krijgen zoveel mogelijk informatie boven tafel en analyseren de situatie en de gevolgen van hun keuzes. Ook sturen ze de mensen om hen heen aan op bewust en rationeel denken, om zo samen tot een passend besluit te komen. Vanzelfsprekend durven crisismanagers die keuzes ook te maken en hebben zij een hoge mate van besluitvaardigheid. Je kan tijdens een crisis niet besluiteloos af gaan wachten. Wel is het belangrijk om situaties goed aan te blijven voelen en te weten wat er speelt in het bedrijf en bij je collega’s.
Communiceren
Je moet draagvlak creëren voor veranderingen en consensus bereiken over de gewenste koers. Dit bereik je door effectief te communiceren naar anderen, waarbij je rekening houdt met hun behoeften. Het is cruciaal om een gezamenlijk bewustzijn op te bouwen, waarin iedereen het erover eens is hoe de situatie gezien en opgelost wordt. Als crisismanager ben je ervoor verantwoordelijk om die beeldvorming te sturen. En dat lukt alleen als je blijft communiceren met anderen.
Luisteren
Om beslissingen te maken tijdens een crisis, is het een noodzaak om over genoeg informatie te beschikken. Het is als crisismanager daarom essentieel om te luisteren naar anderen, door te vragen en mensen echt te begrijpen. En dan gaat het niet alleen om verbale communicatie, maar ook om non-verbale signalen. Je moet weten wat er speelt in het bedrijf om goede keuzes te kunnen maken.
Organisatorisch vermogen
Een goede crisismanager zet de middelen die hij of zij heeft zo efficiënt mogelijk in om het gewenste resultaat te bereiken. Daar heb je organisatorisch vermogen voor nodig. Welke taken doe je eerst? Welke inspanning is daarvoor nodig? En wie kan deze taken uitvoeren?
Stressbestendigheid
Als je niet tegen stress kunt, dan is een rol als crisismanager niet zo passend. Als crisismanager ga je gebukt onder veel stress en moet je toch het hoofd koel houden. Analyseren, rationeel nadenken en beslissingen maken. Stressbestendigheid is dus onmisbaar.
Zorg verlenen
Het is de taak van een crisismanager om de mensen en het bedrijf door de crisis te loodsen. Daarvoor is het noodzakelijk om je dienstbaar en zorgzaam op te stellen, zodat je optimale zorg kunt verlenen. Het is een onzekere en stressvolle periode voor iedereen, dus maak tijd om te informeren hoe het met iedereen gaat. Laat zien dat je hun welzijn belangrijk vindt en accepteer het ook als het even wat minder gaat. Iedereen gaat anders met stress om.
Zorgvuldigheid
Fouten maken tijdens een crisis kan de situatie verergeren of zelfs uit de hand laten lopen. Ondoordacht actie nemen is meestal niet de beste route. Je moet alle opties zorgvuldig afwegen en tot een gepaste oplossing komen.
Niet alle leidinggevenden zijn goede crisismanagers
In onze tool WorkMatch hebben we de functies van crisismanager en leidinggevende uitgebreid geanalyseerd. Hieruit blijkt dat hoewel er veel overlap is tussen de vaardigheden van leidinggevenden en crisismanagers, er ook wat verschillen zijn. De vaardigheden die voor crisismanagers nóg belangrijker zijn dan voor leidinggevenden zijn: besluitvaardigheid, organisatorisch vermogen, zorg verlenen en zorgvuldigheid. Dit is niet om te zeggen dat leidinggevenden deze vaardigheden niet nodig hebben. Maar wel dat dit de vaardigheden zijn die bij crisismanagement nog zwaarder wegen dan bij leidinggeven.
Teamleider Marcel Toet heeft ook gemerkt dat deze vaardigheden vaker van hem gevraagd werden afgelopen jaar: “Als teamleider kom je nu meer in aanraking met de thuissituatie van mensen. Privé en werk lopen meer in elkaar over, waardoor de impact van de thuissituatie groter is geworden op werk. Bijvoorbeeld mensen in je team die kinderen hebben, en ineens naast hun fulltimebaan thuis les moeten geven. Of mensen die met zieke ouders zitten. En dan is het logisch dat mensen even een korter lontje hebben. Daar moet je rekening mee houden en je moet situaties kunnen aanvoelen.”
Er kan niet verwacht worden van leidinggevenden dat zij al hun eigen werk blijven doen en daarnaast verantwoordelijk zijn voor het managen van de crisis. Mocht een leidinggevende de juiste vaardigheden hebben om op te treden als crisismanager, dan is hij of zij waarschijnlijk wel de aangewezen persoon om deze rol op zich te nemen. Maar dan zal het normale werk deels uitbesteed moeten worden of komen te vervallen, in zover dat mogelijk is.
En uiteraard beschikken niet alle leidinggevenden over de benodigde vaardigheden om een goede crisismanager te zijn. Dan is het handiger om bijvoorbeeld een interim crisismanager aan te nemen of iemand anders aan te wijzen voor deze rol.
Wijs de juiste persoon aan voor leiderschap in crisistijd
Op basis van bovenstaande vaardigheden kun je op zoek naar de juiste persoon om de rol van crisismanager te vervullen. Als deze nog niet in je eigen organisatie te vinden is, dan helpen we je graag met het vinden van een geschikte kandidaat. We hebben een uitgebreid netwerk en zijn gespecialiseerd in het vinden van mensen met de benodigde vaardigheden voor jouw hulpvraag. Met behulp van onze tool WorkMatch hebben we inzicht in de vaardigheden die belangrijk zijn voor leiderschap in crisistijd. En daarnaast bepalen we aan de hand van sterke analyses welke personen hiervoor in aanmerking komen.
Of wil je weten of een baan als crisismanager wat voor jou is? Doe dan één van onze testen voor meer inzicht in je beroepsvaardigheden.
Neem gerust contact met ons op als je een crisismanager zoekt of je wilt verdiepen in de mogelijkheden van een baan als crisismanager. Crisistijd vraagt om efficiënt leiderschap, dus wacht niet tot het te laat is.
